Θέρος, Τρύγος, Πόλεμος

Αυτή η αρχαία ελληνική παροιμία είναι μια από τις πιο πολύχρησιμοποιημένες -συχνά άστοχα- καθώς το νόημα που της αποδίδεται είναι εντελώς λανθασμένο. Πολλές φορές τείνουμε να θεωρούμε ότι, ο Θέρος και ο Τρύγος είναι Πόλεμος, δηλαδή μια χαοτική κατάσταση όπου ελλοχεύει ο κίνδυνος της ήττας. Οι φιλόλογοι συγκλίνουν στην εξής ερμηνεία: και οι τρείς λέξεις που εμπεριέχονται στην παροιμία, απαιτούν ισάξια τη μέγιστη κινητοποίηση της κοινότητας για να μπορέσει να ανταποκριθεί στις προκλήσεις που  αντιπροσωπεύουν.

 

 

Αυτή η σύντομη φιλολογική ανάλυση λίγα πράγματα έχει να πει στους ανθρώπους του κρασιού που αυτόν τον καιρό, οι πιο τυχεροί απολαμβάνουν ακόμα τις διακοπές τους ενώ, οι πιο συνετοί ακονίζουν τα κλαδευτήρια τους. Η αλήθεια είναι ότι, τόσο ο Θέρος όσο και ο Τρύγος είναι διαδικασίες που ορίζονται από τον κύκλο των φυτών που καλλιεργούνται. Αν στο Θέρο οι κόκκοι  του σταριού πρέπει να θεριστούν πριν το φυτό λυγίσει από το βάρος και αγγίξει το έδαφος, ή φαγωθούν από τα πουλιά και τα ζώα, τότε στον τρύγο η ώρα της συλλογής περιπλέκεται λίγο παραπάνω. 

 

 

 

 

 

 

Σε μια αρμονική χρονιά το αμπέλι, την εποχή του τρύγου, έχει συγκεντρώσει αρκετά σάκχαρα -που αργότερα θα μετατραπούν σε αλκοόλ- στα σταφύλια και η ποσότητα των οξέων έχει μειωθεί αντιστρόφως από τα σάκχαρα. Ας μην ξεχνάμε ότι, όλα τα φρούτα ξεκινούν ξινά (για να αποτρέπουν ταυτόχρονα και τα ζώα από το να τα φάνε) και καταλήγουν να γίνουν πιο γλυκά, καθώς τα κουκούτσια – που θα αποτελέσουν τους σπόρους που θα πολλαπλασιαστεί το φυτό – είναι πλέον ώριμα.  Σε αυτήν τη χρονιά, ο αμπελουργός με τον οινοποιό θα μελετούν προσεκτικά την εξέλιξη της ωρίμανσης και θα επιλέξουν την κατάλληλη στιγμή για να τρυγήσουν, γρήγορα-γρήγορα, τα σταφύλια. 

 

 

Επειδή όμως ο κόσμος αυτός δεν είναι αγγελικά πλασμένος και τα τελευταία χρόνια η μεταβολή του κλίματος έχει επιδεινώσει τις εξάρσεις του καιρού, οι καταστάσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι άνθρωποι του κρασιού περιπλέκονται. Αυτό σημαίνει ότι, εργάτες, τελάρα, φορτηγά, πιεστήρια και δεξαμενές πρέπει να είναι σε κατάσταση αναμονής – στα ελληνικά standby- ανά πάσα ώρα και στιγμή όσο πλησιάζει η ημερομηνία του τρύγου.

 

 

 

 

Η πολύ έντονη θερμοκρασία καθ’ όλη την περίοδο της ωρίμανσης, αλλά ειδικότερα τις τελευταίες μέρες πριν τον τρύγο, μπορεί να επηρεάσει και τα χαρακτηριστικά των σταφυλιών, αλλά και την ημερομηνία του τρύγου. Κάποιες ποικιλίες είναι τόσο απότομες στην ωρίμανση τους που το επιθυμητό σημείο ωριμότητας μπορεί να ξεπεραστεί σε διάστημα λίγων ωρών. Για τις πρώιμες ποικιλίες που τρυγούνται στις αρχές του Αυγούστου παίζει πολύ μεγάλο ρόλο η έλευση των μελτεμιών. Στην περίπτωση που το μελτέμι έρθει πριν το τρύγο, μπορεί να εξασφαλίσει μια ομαλή ωρίμανση των σταφυλιών και να παραχθούν κρασιά που διατηρούν την φρεσκάδα  τους, στην περίπτωση όμως που το μελτέμι έρθει μετά τον τρύγο, τα κρασιά θα είναι πιο ζεστά και λιγότερο φρέσκα,  όπως έγινε το 2012. 

 

 

Ένας άλλος παράγοντας που συχνά παίζει με νεύρα των ανθρώπων είναι η βροχή και οι ζημιές που μπορεί να προκαλέσει. Όταν το σταφύλι φτάνει στην ωρίμανση του η φλούδα του τείνει να έχει μαλακώσει αρκετά, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει το σχίσιμο της αν έρθει σε επαφή με το νερό της βροχής και να χαλάσει. Ακόμα και να αντέξει η φλούδα, το ίδιο το σταφύλι που σιγά σιγά τόσο καιρό αφυδατώνονταν και αύξανε την συγκέντρωση των σακχάρων, τώρα ξαναπαίρνει νερό και θα τρυγηθεί μεν, υπό το φόβο να μην χαλάσει, για να δώσει όμως αδύναμα κρασιά δε. Είναι χαρακτηριστικό το δίλημμα των οινοποιών όταν βλέπουν την βροχή να έρχεται και καλούνται να αποφασίσουν: να τρυγήσουν πριν την βροχή -σταφύλια που δεν έχουν προλάβει να ωριμάσουν πλήρως- ή μετά την βροχή -σταφύλια που μπορεί να έχουν σαπίσει- ; Το 2015 ήταν μια χρονιά όπου έλυσε το δίλημμά αυτό από μόνη της, αφού σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, η βροχή ξεκίνησε στα μέσα του Σεπτέμβρη για να τελειώσει στο τέλος του Οκτώβρη. 

 

 

Ωστόσο, το περιβάλλον και το κλίμα δεν είναι οι πιο δυσχερείς παράγοντες στην περίοδο του τρύγου και τίποτα δεν συγκρίνεται με τις σειρήνες των φίλων και των οινόφιλων. Είναι η εποχή όπου οι επισκέψεις των οινόφιλων που διακοπάρουνβρίσκεται σε έξαρση και ο «εξ αγαθών προθέσεων ορμώμενος» οινόφιλος θέλει να ικανοποιήσει την περιέργεια του (και πολύ καλά κάνει!!!!) και φυσικά, ο οινοποιός καλείται να αναλάβει την ξενάγηση, ενώ ταυτόχρονα πρέπει να έχει το νου στο πιεστήριο, στην παραλαβή, στις δεξαμενές και στον συνεργάτη που θυμήθηκε τελευταία στιγμή να κάνει παραγγελία. Κόλαση!!! 

 

 

Σε καμία περίπτωση να μην θεωρήσει κανείς ότι υπονοείται η αποθάρρυνση των οινόφιλων από το να επισκεφθούν οινοποιεία αυτήν την περίοδο του χρόνου, τι να κάνουνε που οι διακοπές πέφτουν τον Αύγουστο, αυτοί φταίνε;;;; 

 

 

Από την άλλη να ευχηθούμε έναν ομαλό τρύγο και καλή δύναμη σε όλους τους, ανά την Ελλάδα, τρυγητάδες και να τους θυμίσουμε την παροιμία που λέει:

 

Καλά κρασιά σε όλους!

 

Kώστας Προβατάς
Greece and Grapes